Uważa się, że palety są najbardziej rozpowszechnionym nośnikiem służącym do składowania towarów, a także ułatwiającym ich sprawne przemieszczanie. Z uwagi na ich ogromną popularność w obszarze logistyki i magazynowania dostępnych jest wiele modeli palet, które różnią się rodzajem wykonania, a także funkcjonalnością.
Dobrze znany standard
Podstawowym, wystandaryzowanym, a przez to najbardziej popularnym nośnikiem jest paleta EUR – płaska paleta drewniana o wymiarach 800mm/1200mm. Jest ona nośnikiem 4-wejściowym, zgodnie z normą EN-13698-1, w której każdy element konstrukcyjny jest ściśle opisany. Prawo wytwarzania takich palet mają tylko wyspecjalizowane zakłady produkcyjne. Licencjonowane palety zapewniają zatem dotrzymanie standardów jakości produkcji, co wiąże się z utrzymaniem walorów użytkowych palety, takich jak trwałość czy nośność.
Oryginalne Euro-palety zawierają szereg znaków świadczących o tym, że zostały wyprodukowane przez licencjonowanego przez EPAL producenta. Na poniższej grafice przedstawione zostały przykładowe znaki graficzne cechujące legalne palety EUR.
Ważnym aspektem wpływającym na popularność certyfikowanych palet EUR jest umożliwienie korzystającym z nich prowadzenia wymiany paletowej. Oczywiście na linii nadawca – odbiorca dochodzić może do sporów czy dana paleta spełnia wymogi. Wówczas pomocne są parametry znajdujące się w odpowiednich (np. przytoczonych wcześniej) normach, bądź też wskazania z karty oceny palet ECR. Jest to graficzne narzędzie zawierające wskazówki pomocne przy ustalaniu, czy paleta spełnia określone normy. Karty te są uznanym przez PKN EPAL (Ogólnopolski Związek Pracodawców Producentów Europalet, polski członek międzynarodowej organizacji EPAL) narzędziem i z powodzeniem są wykorzystywane przez wielu przedsiębiorców z różnych branż, a także w firmach transportowych czy logistycznych.
Normy palet EUR określają również jej standardy produkcji, opisując materiał z którego musi być wykonana, wymiary desek, poszczególne materiały, a nawet miejsca umieszczenia oznakowań. Dzięki takiemu zabiegowi każda paleta wyglądająca podobnie, ale nie posiadająca kompletu prawidłowych znaków nie może być traktowana jako paleta EUR. Niestety na polskim rynku wciąż krążą palety podrabiane – wykonywane ze słabszych materiałów (np. z wykorzystaniem nielicencjonowanych gwoździ, desek nie z litego drewna) – których wytwórcy w myśl m.in. Ustawy Prawo własności przemysłowej mogą podlegać karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. (art.305 par.1 Dz. U. 2001 Nr 49 poz. 508).
Kiedy standard już nie wystarcza
Pod pojęciem „paleta” funkcjonuje jednak nie tylko wyżej opisany produkt, zgodny z normą EUR. Mianem tym określane są różne nośniki umożliwiające składowanie i przemieszczanie ładunków. Najczęściej wykonywane są z drewna, ale również z tworzyw sztucznych, czy aluminium. Najbardziej popularne są tzw. palety jednorazowe – drewniane nośniki o wymiarach 800mmx1200mm, lub 1000mmx1200mm. Ich produkcja nie jest obwarowana normami, jak dla palet EUR, stąd różna jakość ich wykonania oraz możliwość uwzględnienia specyficznych wymogów klientów – np. palety drewniane specjalne o wymiarach dostosowywanych do ładunku, jaki ma być na nich składowany; palety z tworzywa – wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym czy spożywczym (przede wszystkim z powodu łatwości utrzymania w czystości, czy niewchłanianiu płynów).
Inne palety jednorazowe idealnie sprawdzają się wszędzie tam, gdzie wymagane są niestandardowe wymiary bądź wyjątkowy materiał wykonania palety (np. ze względów sanitarnych). Nośnikami tego rodzaju dużo trudniej jednak zarządzać w kontekście prowadzenia salda paletowego i gospodarki paletowej. Dlaczego? Ponieważ przy braku jednoznacznych wytycznych co do jakości i stanu palet, zwykle dochodzi do konfliktu na linii producent (wysyłający swój towar na nośniku paletowym) – kontra odbiorca, który powinien ten lub inny, wcześniej otrzymany nośnik, zwrócić. W przypadku wykorzystywania w łańcuchu logistycznym Euro-palet, normą jest wymaganie nadawcy, aby odbiorca ładunku bezpośrednio podczas odbioru przesyłki, bądź też w oznaczonym, późniejszym czasie, dokonał zwrotu nośnika paletowego, zachowując przy tym jego nienaruszony stan. Procedura ta umożliwia wielokrotne wykorzystanie tej samej palety w cyklach logistycznych.
Nie kupuj, wynajmij
Na rynku palet funkcjonują również inne rozwiązania, znane jako zamknięte poole paletowe. Jest to zbiór charakterystycznych nośników znakowanych w specjalny sposób, np. malowanych na określony kolor, będących własnością firmy wynajmującej je swoim klientom. Właściciel palet odpowiada wówczas za cały proces obrotu/wymiany nośników, a Klient ponosząc pewną opłatę za taką usługę zdejmuje z siebie konieczność prowadzenia sald paletowych, czy też wyjaśniania sporów z kontrahentami dotyczących jakości zwracanych palet.
W obszarze magazynowania wykorzystywanych jest szereg rozwiązań pooli paletowych. Różną się one m.in. rodzajem palet dostępnych na wynajem, sposobem kwotowania takiej usługi, czy realizacją dostaw i zwrotów nośników. Jednym z przykładów są palety oferowane przez IPP Pooling, gdzie dostępne są zarówno palety spełniające standardy EUR, jak również nośniki drewniane o innych wymiarach czy konstrukcji lub palety z tworzywa.
Podobne rozwiązania oferuje również przedsiębiorstwo LPR (La Palette Rouge) – jedna z wiodących w Europie firm w branży zamkniętego poolingu paletowego. LPR obraca rocznie w Europie ok. 92 milionami nośników, oferując zarówno palety o standardzie EUR, jak również palety przemysłowe, półpalety, a także palety typu Dusseldorfer – spotykane najczęściej w punktach handlowych, gdzie służą jednocześnie jako nośnik transportowy a także jako podstawa pod ekspozycję towaru.
Jednym z liderów na polskim rynku w tym obszarze jest firma CHEP, której charakterystyczne niebieskie palety spotykane są w wielu branżach, a dzięki centrom dystrybucyjnym położonym w 35 krajach przedsiębiorstwo oferuje usługi na skalę międzynarodową. Firma w ofercie posiada zarówno pełnowymiarowe palety o standardzie EUR, jak również inne nośniki, w tym np. ćwierćpalety przeznaczone do ekspozycji towarów (sprawdzające się na małych przestrzeniach).
Wykorzystywanie przez przedsiębiorców palet w zamkniętym poolu powoduje, że ponoszą oni koszty związane z wynajmem, natomiast zdejmują z siebie cały ciężar administracyjnej i logistycznej pracy, która na co dzień towarzyszy zarządzaniu obrotem paletowym. Należy mieć również na uwadze fakt, że jeżeli klientem firmy wynajmującej jest również odbiorca ładunku, ma on dodatkową korzyść polegającą na możliwości wykorzystania palet, na których przyjechał do niego towar w swoim biznesie.
Odrębnym zagadnieniem jest korzystanie z zamkniętego poolu paletowego przez przedsiębiorcę tylko w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Rozwiązania takie spotykane są np. w branży FMCG, gdzie ładunki nadawane do odbiorców wysyłane są na specjalnie znakowanych paletach, dzięki czemu, z uwagi na charakterystyczne logotypy, nie stanowią interesującego przedmiotu do dalszej odsprzedaży, ani też nie mogą być wykorzystane w otwartym obrocie paletowym. Za przykład może tu posłużyć zielona paleta sieci handlowej Żabka.
Co więc wybrać?
Jak widać, z pozoru prosty przedmiot, jakim jest paleta, w rzeczywistości potrafi przybierać bardzo różne formy, a zarządzanie jej cyklem życia nie należy do prostych zadań. Szeroki wachlarz rozwiązań, jakie daje rynek pozwala jednak dopasować rodzaj nośnika i formę zarządzania do specyficznych potrzeb przedsiębiorcy. Nie jest więc tak, że zamknięty pool paletowy to idealne rozwiązanie dla każdego. Wszak wchodzić trzeba wówczas w pewne tryby narzucane przez operatora, co z kolei ogranicza możliwości kreowania własnych rozwiązań np. jeszcze bardziej optymalizujących procesy w firmie. Dlatego każda decyzja związana z wyborem nośnika dla swoich towarów musi być poprzedzona rzetelnie przeprowadzoną analizą potrzeb oraz rynku pod kątem dopasowania rozwiązania do konkretnego przypadku.
_
Autor artykułu: Krzysztof Nowicki
Źródła:
- https://www.epal-pallets.org/fileadmin/user_upload/ntg_package/images/Produktdownloads/Produktdatenbla__tter/GB/EPAL1_Produktdatenblatt_GB.pdf
- https://ecr.pl/projekty/palety/karty-oceny-palet/
- https://www.bekuplast.com/pl/produkty/palety-z-tworzyw-sztucznych/palety-medium-337/
- https://rotom.pl/produkty/palety-drewniane/jednorazowa-lekka-paleta-drewniana-1200x1000x120mm-4-kierunkowa-14110
- https://www.ipp-pooling.com/en/products/ipp-pallets/e812-pallet
- https://www.lpr.eu/pallet-overview/dusseldorfer-pallet-600-800
- https://www.chep.com/pl/en/consumer-goods/platforms/pallets/wooden-euro-pallet